روغن مایع، اصلی‌ترین مادۀ اولیۀ بیشتر غذاهای ایرانی است؛ بنابراین اگر می‌خواهید غذای سالمی بپزید، باید از آن به‌‌خوبی نگهداری کنید تا خراب نشود. ظرف مناسب برای نگهداری روغن مایع باید در برابر اکسیژن، نور، گرما و میکروب، نفوذناپذیر باشد. ظروفی از قبیل شیشه، فلزاتی مانند استیل ضدزنگ و آلومینیوم، انواع پلاستیک مانند پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن و پلی‌وینیل کلراید برای نگهداری از روغن‌های خوراکی مناسب هستند. همچنین توجه داشته باشید که درِ ظرف حامل روغن، باید محکم باشد تا از ورود هوا و میکروب به داخل ظرف جلوگیری کند. روغن مایع باید در دمای اتاق و دور از نور خورشید نگهداری شود. در ادامه، نکاتی را برای افزایش طول عمر و کیفیت روغن شرح می‌دهیم.
عوامل مؤثر بر کیفیت و ماندگاری روغن مایع
روغن‌های خوراکی از برندهای مختلف تاریخ انقضا و کیفیت متفاوتی دارند؛ زیرا عوامل مختلفی تعیین‌کنندۀ کیفیت و ماندگاری روغن مایع هستند؛ از جمله مهم‌ترین عوامل مؤثر بر روغن خوراکی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترکیبات شیمیایی روغن: روغن‌های خوراکی از ترکیبات مختلفی تشکیل شده‌اند که هر یک از آنها در کیفیت و ماندگاری روغن نقش دارند. به‌عنوان‌مثال، اسیدهای چرب اشباع‌شده و غیراشباع در روغن‌های مایع، نقش مهمی در مقاومت روغن در برابر اکسیداسیون دارند.
- بسته‌بندی روغن: بسته‌بندی روغن مایع نیز بر کیفیت و ماندگاری آن تأثیر می‌گذارد.
- اکسیژن: روغن خوراکی به‌هیچ‌عنوان نباید در تماس با هوا قرار گیرد؛ بنابراین اگر حتی لحظه‌ای درِ ظرف روغن باز بماند، اکسیژن، اسیدهای چرب غیراشباع را در روغن افزایش می‌دهد و باعث تغییر طعم و رنگ آن خواهد شد.
- نور: نور خورشید سبب اکسیداسیون روغن و تغییر طعم و رنگ آن میشود. برای جلوگیری از خراب‌شدن روغن، باید آن را در مکانی دور از نور خورشید قرار دهید یا از ظروف تیره و کدر برای نگهداری استفاده کنید.
- گرما و درجۀ حرارت: دمای بالا باعث اکسیداسیون روغن و کاهش کیفیت آن میشود؛ بنابراین باید روغن را در دمای اتاق نگهداری کنید و پس از پخت‌وپز در درجۀ حرارت بالا، آن را دور بریزید.
مکان مناسب برای نگهداری روغن مایع
مکان مناسب برای نگهداری روغن مایع، مکانی خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید و دمای مناسب برای نگهداری آن، دمای اتاق (15 تا 25 درجه سانتی‌گراد) است. در آشپزخانه، مناسب‌ترین مکان برای قراردادن روغن، کابینت‌های دیواری هستند. کابینت‌های دیواری معمولاً دور از نور مستقیم خورشید و گرمای اجاق گاز قرار دارند. همچنین، باید از قراردادن روغن مایع در کنار مواد غذایی با بوی قوی خودداری کرد؛ زیرا این مواد میتوانند باعث تغییر بو و طعم روغن شوند. اگر روغن مایع را در خارج از آشپزخانه نگهداری می‌کنید، باید آن را در مکانی خشک و خنک مانند کمد یا گنجه نگهداری کنید. همچنین، باید از قراردادن روغن مایع در کنار تجهیزات گرمایشی خودداری کنید.
نگهداری روغن مایع در یخچال
نحوۀ واکنش روغن‌ها به نگهداری در یخچال بستگی به نوع آنها دارد. روغن‌هایی مانند آفتابگردان، زیتون و کنجد را که سطوح بالایی از چربی‌های غیراشباع دارند، می‌توانید در یخچال نگهداری کنید. این، در حالی است که نگهداری روغن مایع در فریزر، باعث کدرشدن و کاهش کیفیت آن میشود؛ زیرا موجب میشود، پس از هم‌دماشدن با اتاق، بافت آن تغییر کند. قراردادن روغن در یخچال تأثیری بر طول عمر آن ندارد. به‌طورکلی، بهتر است روغن مایع را در دمای اتاق نگهداری کنید. این امر باعث میشود که روغن، تازه و سالم بماند.
مدت زمان ماندگاری روغن مایع
تاریخ انقضای روغن مایع که روی بسته‌بندی آن درج شده است، بیشترین مدت زمان ماندگاری روغن است. مدت زمان ماندگاری روغن مایع به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جملۀ آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوع روغن: روغن‌های مختلف بسته به نوع و مواد تشکیل‌دهنده، ماندگاری متفاوتی دارند. به‌عنوان‌مثال، روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و روغن کنجد ماندگاری بیشتری نسبت به روغن‌های مایع و نباتی دارند.
- شرایط نگهداری روغن: روغن‌هایی که در شرایط مناسب نگهداری می‌شوند، ماندگاری بیشتری دارند. به‌عنوان‌مثال، روغن‌هایی که در ظروف مقاوم در برابر اکسیژن، نور و گرما نگهداری می‌شوند، ماندگاری بیشتری نسبت به روغن‌هایی دارند که در شرایط نامناسب نگهداری می‌شوند.
توجه داشته باشید که بیشترین زمانی که روغن مایع در ظرف مناسب و بهترین شرایط، میتواند مورد استفاده قرار بگیرد، 12 تا 18 ماه است.
شیوه تشخیص روغن مایع خراب
اگر از روغن خوراکی به‌درستی نگهداری نکنید، ممکن است پیش از سررسید تاریخ انقضا، خراب شود. روغن مایع نیز مانند سایر مواد‌غذایی، پس از مدتی فاسد میشود. علائم خراب‌شدن روغن مایع عبارت‌اند از:
- تغییر رنگ: روغن مایع فاسد معمولاً تیره‌تر از روغن تازه است.
- تغییر بو: روغن فاسد معمولاً بوی بدی شبیه به بوی سوختگی دارد.
- تغییر طعم: اگر روغن فاسد شود، طعم بدی دارد.
- کدرشدن: اگر روغن شفاف رو به کدرشدن رفت، به معنی فاسدشدن آن است.
- ایجاد رسوب: وجود رسوب‌هایی در روغن و کثیف‌بودن آن، نشانه‌ای از خراب‌بودن آن است.
سخن پایانی
روغن مایع تقریباً در پخت همۀ غذاها به کار می‌رود؛ درنتیجه انتخاب ظرف مناسب برای نگهداری روغن مایع بسیار مهم است. ظروف نامناسب میتوانند باعث فاسدشدن روغن شوند؛ بنابراین، بهتر است از ظروفی دَرداری استفاده شود که از مواد اولیۀ با‌کیفیت و مقاوم در برابر رطوبت و نور ساخته شده باشند.
منبع +
پرسش و پاسخ
بهترین ظرف برای نگهداری روغن مایع چیست؟
بطریهای شیشهای تیرهرنگ و قوطیهای فلزی، گزینۀ مناسبی برای روغن خوراکی هستند.
نشانۀ خراب‌شدن روغن مایع چیست؟
تغییر رنگ، بو و طعم روغن، همچنین وجود ذرات معلق و کدرشدن روغن خوراکی، نشان‌دهندۀ فاسدشدن روغن است.
تاریخ انقضای روغن مایع چیست؟
تاریخ انقضای روغن مایع معمولاً 12 تا 18 ماه پس از تولید است. البته این امر بسته به نوع روغن مایع، شرایط نگهداری و عوامل دیگر، متفاوت باشد.
آیا میتوان روغن مایع را در یخچال نگهداری کرد؟
خیر، روغن مایع را نباید در یخچال نگهداری کرد. قرارگرفتن روغن مایع در معرض دمای سرد میتواند باعث اکسیداسیون آن شود.
آیا روغن مایع تاریخ گذشته ضرر دارد؟
بله، روغن مایع تاریخ گذشته میتواند، مضر باشد. با گذشت زمان، روغن مایع شروع به اکسیدشدن میکند که باعث ایجاد ترکیبات مضری مانند پراکسیدها میشود. پراکسیدها میتوانند باعث ایجاد طعم و بوی نامطبوع در روغن شوند و همچنین میتوانند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سرطان را افزایش دهند.
