یبماری آلزایمر یا فراموشی از جمله بیماری‌هایی‌ست که معمولا گریبان‌گیر افراد مسن میشود و تمام افرادی که این بیماری را تجربه میکنند در بازه‌های سنی متفاوت تجربیات متفاوتی دارند. اما با این وجود مردم گمان میکنند تمام کسانی که به آلزایمر مبتلا می‌شوند یک سری علائم خاصی دارند، این در حالیست که علائم هر فرد با فرد دیگر متفاوت است.
از زمانی که فرد دچار بیماری آلزایمر یا فراموشی میشود با علائم مختلفی رو‌به‌رو میشود و به مرور زمان هر چقدر که این بیماری پیشرفت میکند علائم بیشتر و شدیدتر میشود. متخصصان این علائم را به مراحل مختلف تقسیم میکنند. تعدادی از آنها تمام دوران بیماری آلزایمر یا فراموشی را به سه دوره ابتدای بیماری، میانه و پایانی تقسیم میکنند. ولی برای شناخت کامل این بیماری و درمان آن این سه مرحله کافی نیست و باید به صورت عمیق تر مورد بررسی قرار بگیرد.
رایج ترین سیستمی که برای تشخیص و تقسیم علائم این بیماری ارائه شد توسط دکتر بری ریزبرگ از دانشگاه نیویورک بود که آلزایمر را به ۷مرحله تقسیم کرد. این ۷ مرحله برای شناخت بهتر علائم پیشرفت در مراکز بهداشت و همچنین انجمن آلزایمر مورد استفاده قرار گرفت.
۱-بدون هیچ‌گونه علائم و نشانه از آلزایمر
در این مرحله از آلزامیر هیچ نشانه‌ای از اختلال حواس و یا ضعف حافظه و سایر علائم آلزایمر دیده نمی‌شود.
۲-ظهور علائم اولیه آلزایمر یا فراموشی
در این مرحله افراد مسن ضعف قدرت حافظه را کم‌کم احساس کرده و بعضی از آنها وسایل خود را در خانه گم میکنند. البته این کاهش قدرت حافظه در حدی نیست که به راحتی قابل تشخیص باشد زیرا تمام تست‌های که برای حافظه انجام میشود سالم بوده و حتی پزشکان قادر به تشخیص آن نیستند.
۳-نشانه‌ها کم‌کم بروز میکنند
در این مرحله نشانه‌های آلزایمر برای سایر افراد خانواده و دوستانی که با افراد مسن زندگی میکنند قابل تشخیص میشود. تست‌هایی که برای عملکرد حافظه از افراد گرفته میشود کم‌کم اختلالات را نشان می‌دهد و پزشکان میتوانند معالجه را شروع کنند.
در این مرحله افراد در بخش‌هایی از جمله موارد زیر دچار مشکل می‌شوند:
- پیدا کردن کلمات در هنگام مکالمه با دیگران
- سازماندهی و برنامه ریزی امور
- به یادآوردن نام آشنایان جدید
افراد در مرحله ۳ ممکن است وسایل شخصی و با ارزش خود را مکررا گم کند و یا آنها در جاهای دیگر جا بگذارند.
۴-آشکار شدن علائم به صورت واضح
در این مرحله نشانه‌های آلزایمر یا فراموشی به صورت قابل درکی بروز میکند و علائم بیماری واضح و آشکار میشود. از جمله این علائم در افرادی که به مرحله ۴آلزایمر رسیده‌اند:
- قادر به محاسبات ساده نیستند
- حافظه کوتاه مدت آنها به شدت ضعیف شده
- مدیریت مالی اموال خود را ازدست میدهند
- جزیئات تاریخچه زندگی خود را از دست میدهند
۵-در آستانه ورود به شدید شدن آلزایمر
در این مرحله افرادی که به آلزایمر دچار شده‌اند برای انجام فعالیت‌های روزانه خود نیاز به کمک دیگران نیاز دارند. مرحله ۵ از جمله سخت‌ترین مراحل است و افراد نشانه‌های زیر را در آن تجربه میکنند:
- ناتوانی در پوشیدن و انتخاب لباس مناسب
- عدم توانایی در به یادآوردن جزیئات و مسائل شخصی ساده مثل شماره تلفن خود
- پریشانی و سردرگمی همیشگی
از طرف دیگر، در این مرحله هنوز میتوانند بعضی از کارهای شخصی مثل حمام و دستشویی رفتن را خودشان انجام دهند به عبارت کلی عمکرد خود را حفظ میکنند. همچنان تعدادی از خاطرات کودکی خود، سرگذشت زندگی و همچنین سایر اعضای اعضای خانواده را به یاد می‌آورند.
۶-افت شدید در توانایی مغز بر اثر آلزایمر
در این مرحله افراد نیاز به مراقبت دقیق دارند و باید در جایی که هستند پرستار روزانه داشته باشند تا اعمال و رفتار آنها را همیشه زیر نظر داشته باشد. علائم این مرحله:
- سردرگمی و نا آگاهی از محیط اطراف
- عدم توانایی در شناخت چهره افراد به جز دوستان و آشنایان نزدیک
- عدم توانایی در به یادآوردن جزیئات زندگی و خاطرات شخصی
- از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع
- تغییر در رفتار طبیعی و بروز مشکلات شخصیتی
- نیاز به کمک برای انجام فعالیت‌های معمولی روزانه مثل حمام و دستشویی
- متحیر و سرگردان بودن
۷-زوال کامل عقل بر اثر آلزایمر و سرانجام مرگ
این مرحله نقطه پایان زندگی افرادی‌ست که دچار آلزایمر هستند چرا که شخص توانایی پاسخ به محرک‌های محیطی را از دست می‌دهد و حتی قادر به برقراری ارتباط با سایر افراد نخواهد بود. میتوانند کلمات و عبارات را هنوز بیان کنند اما به صورت گنگ و نامفهوم و بینشی نسبت به وضعیت خود ندارند و برای تمام فعالیت‌های روزانه خود نیاز به کمک دارند. در این مرحله افراد قدرت بلع خود را از دست میدهند و کم‌کم از بین می‌روند.
کاهش عملکرد مغز
بیماری آلزایمر چگونه درمان میشود:
آلزایمر متاسفانه یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌های شناخته شده است، و بعید است که با هر دارویی به راحتی قابل درمان باشد. تمام داروها و یا توصیه‌هایی انجام شده در جهت بهبود عمکرد مغز و ذهن، مدیریت علائم رفتاری و کاهش سایر علائم و نشانه‌های آلزایمر یا فراموشی است.
تعدادی از این داروها در ایالت متحده تهیه شده و توسط سازمان غذا و دارو مورد تاید قرار گرفته و برای بهبود بیماران مورد استفاده است. این داروها به بیماران کمک میکند تا زندگی راحت‌تری داشته باشند و تا حدی برای رفع نیازهای خود به کمک احتیاج نداشته باشند.
بیشتر این داروها روی افرادی اثر دارد که در مراحل ابتدایی و یا میانی آلزایمر هستند، برای مثال کسانی که مقداری از قدرت حافظه را از دست دادن و چیزهای کوچک را فراموش میکنند.اما نکته مهم و قابل توجه این است که این داروها راه درمان برای این بیماری به حساب نمی‌آیند.
نکات مهم رژیم غذایی برای بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از آلزایمر یا فراموشی:
داشتن رژیم غذایی مناسب از جمله چالش‌هایی‌ست که افراد مبتلا به آلزایمر یا فراموشی هر روز با آن درگیر هستند. این افراد مانند سایر افراد جامعه باید رژیم غذایی مبتنی بر سلامتی خود را حفظ کنند و از مواد غذایی مغذی بیشتر استفاده کنند و همچنین مشغله‌های روزانه نباید آنها را از مصرف وعده‌های اصلی غذایی دور کند.
نکات تغذیه‌ای
برای افرادی که دچار آلزایمر و یا فراموشی هستند خوردن مواد غذایی مغذی و سالم بسیار اهمیت دارد. اگر این افراد رژیم مغذی و سالم نداشته باشند به مرور زمان دچار ضعف بدنی و کاهش وزن شدید شده و علائم بیماری بیشتر در آنها دیده میشود.
نکات اساسی تغذیه‌ای زیر میتواند به شما برای جلوگیری از آلزایمر و یا فراموشی کمک کند:
- یک رژیم غذایی معمولی و متعادل با مواد غذایی متنوع داشته باشید:
از سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، روغن‌های گیاهی سالم مثل روغن کدو، مواد لبنی کم چرب، مواد غذایی پروتئینی کم چرب استفاده کنید.
- مصرف غذاهایی که دارای چربی اشباع شده و کلسترول بالاهستند رامحدود کنید:
بعضی از چربی‌ها به میزان لازم برای بدن لازم و ضروری هستند. اما همه چربی‌ها از لحاظ اهمیت یکسان نیستند. چربی‌هایی که برای قلب مضر هستند مثل کره، روغن‌های اشباع شده‌ای که برای شرینی پذیری استفاده میشود، و گوشت‌های با چربی بالا مثل گوشت خوک را مصرف نکنید.
- مصرف قندهای فرآوری شده را قطع کنید
در مواد غذایی فرآوری شده اغلب قندهایی با کالری بالا وجود دارد و این قندها فاقد ویتامین، مواد مغذی، فیبر و مواد و معدنی هستند. شما میتوانید برای تغییر ذائقه خود از سایر مواد غذایی مثل آب‌میوه‌های طبیعی و یا کمپوت‌های پخته شده که به صورت طبیعی شیرین هستند استفاده کنید.
اما توجه داشته باشید، ممکن است با پیشرفت آلزایمر به مرور زمان اشتهای خود را از دست بدهید در این مرحله با اضافه کردن مقدار کمی شکر میتوانید اشتهای خود را ترغیب کنید تا میل به غذا خوردن در شما ایجاد شود.
- مصرف غذاهای با سدیم و نمک زیاد را کم کنید
در ایران مردم مواد غذایی با سدیم و نمک بالا مصرف میکنند که این مورد عاملی برای بالا رفتن فشار خون می‌باشد. به جای نمک میتوان از ادویه‌جات و یا گیاهان در کنار غذا، به عنوان چاشنی استفاده کرد.
با پیشرفت بیماری و کم شدن اشتهای فرد به غذا، وی دچار کاهش وزن میشود که این کاهش وزن خطرناک و نگران کننده است. برای رفع این مشکل تجویز پزشکان افزایش وعده‌های غذایی و یا اضافه کردن مکمل در بین وعده‌های اصلی غذایی می‌باشد.
یکی دیگر از مشکلات ایجاد شده با پیشرفت بیماری آلزایمر یا فراموشی کم شدن آب بدن و به اصطلاح هیدراته نبودن بدن است. با خوردن آب فراوان در بین وعده‌های غذایی و یا سایر نوشیدنی‌ها مثل چای در طی روز و هچنین میوه‌های پر آب مثل هندوانه، خیار و سایر میوه‌ها بدن خود را هیدراته نگه داشته و آب مورد نیاز بافت‌ها را تأمین کنید.
علل کاهش اشتها در افراد مبتلا به آلزایمر:
- عدم تشخیص غذا:
ممکن است به علت کاهش قدرت حافظه فرد توانایی خود را در تشخیص مواد غذایی که درون بشقاب قرار دارد از دست بدهد و تمایلی به خوردن غذا نداشته باشد.
- درد در هنگام غذا خوردن:
با بالا رفتن سن، افراد کم‌کم دندان‌های طبیعی خود را از دست میدهند و غذا خوردن برای آنها دردناک میشود و چون آنها قدرت تشخیص خود را از دست داده‌اند نمیتوانند این مسئله را با سایرین در میان بگذارند، پس بهتر است هر چند ماه این افراد تحت نظر دندان پزشک قرار بگیرند که دندان‌های مصنوعی مناسب داشته باشند.
- داروها:
داروهای جدید و یا تغییر دوز آنها میتواند بر روی اشتها تاثیر داشته باشد. اگرمتوجه این موضوع شدید حتما به پزشک معالج اطلاع دهید.
- عدم داشتن فعالیت بدنی:
نداشتن فعالیت بدنی باعث کاهش اشتها میشود حتما افراد را تشویق کنید که فعالیت‌های معمولی مثل پیاده‌روی، باغبانی و یا هر نوع تحرک دیگر داشته باشند
- کاهش حس بو و طعم:
با از بین رفتن بافت مغز بعضی از حواس به مرور زمان از بین میرود و فرد نمیتواند بو و طعم مواد غذایی را حس کند، به همین دلیل میل به غذا خوردن را از دست می‌دهد.
منابع غذایی که شما را در برابر بیماری آلزایمر محافظت میکند:
- روغن نارگیل
- امگا3
- کوآنزیم Q10
- کلسیم موجود در مرجان دریایی
- طب سوزنی
- عرقیات گیاهی
- نور درمانی
- گیاهان دارویی
در ادامه مقاله به بررسی تعدادی از این مواد خوراکی که برای سلامت مغز مفید هستند می‌پردازیم:
روغن نارگیل:
کاپریلیک اسید یکی از اسیدهای چربی‌ست که در طی فرآیند تهیه روغن نارگیل به‌دست می‌آید. طی مراحل شیمیایی این اسید در بدن انسان تبدیل به نوعی پروتیئن میشود. این پروتیئن شبیه به ماده‌ای پروتیئنی‌ست که در داروی کتازین برای درمان آلزامیر ساخته میشود.
طبق تحقیقات افرادی که کتازین دریافت میکنند عملکرد مغزی بهتری نسبت به سایر افراد دارند به همین دلیل مردم روغن نارگیل را جایگزین مناسبی برای داروهایی مثل کتازین می‌دانند.
روغن نارگیل
طب سوزنی:
یکی از راه‌های درمان و یا بهبود استفاده از طب سوزنی‌ست که از گذشته‌های دور مورد استفاده بوده. در این طب با استفاده از سوزن‌های استریل برای بهبود بیماری بر اساس الگوهای خاصی اقدام میکنند. این راه درمان برای افزایش انرژی و همچنین بهبود عمکرد بدن توصیه شده است.
تحقیقات نشان می‌دهد طب سوزنی تا حدی بر بیماری آزایمر یا فراموشی تاثیر مثبت می‌گذارد و موجب افزایش انرژی بدن و همچنین بالا بردن عمکرد مغز میشود.
حتما توجه داشته باشید هنگامی که تحت درمان با طب سوزنی قرار میگیرد فردی که به این طب مهارت دارد آن را انجام دهد.
امگا ۳:
اسید چرب امگا۳ برای بهبود در روند آلزایمر یا فراموشی بسیار مفید است. بر اساس مطالعات اختلال شناختی مصرف منظم امگا۳ بر عملکرد مغز تاثیر بسزایی دارد.
با قرار دادن مواد غذای مانند روغن ماهی، آجیل و خشکبار و روغن‌های گیاهی مانند روغن کتان و روغن کلزا در رژيم غذایی خود مقدار قابل توجهی امگا۳ دریافت کنید.
امگا۳ گیاهی و جانوری مصرف کنید
کلسیم موجود در مرجان دریایی:
همه ما در رژیم غذایی روزانه خود به مقدار مورد نیاز کلسیم دریافت می‌کنیم، اما عده‌ای مرجان دریایی را به عنوان منبع مغذی و کاملی از کلسیم می‌دانند. مکمل کلسیم مقدار کمی از سایر مواد معدنی را شامل میشود و عده‌ای بر این باورند که این منبع کلسیم از سایر منابع کامل‌تر و سودمندتر است.
هنوز نمیتوان به طور یقین کلسیم را از عوامل بهبود صد در صد آلزایمر در نظر گرفت اما نکته مهم اثر مثبت ویتامین دی بر بهبود عملکرد مغز است.
و در آخر: کاری که ما باید انجام دهیم …
گام آخر
درمان‌های جایگزین نمیتوانند به عنوان درمان اصلی برای بیماری آلزایمر باشند، گرچه راه‌های ذکر شده کارایی خود را دارند اما برای بهبود قطعی باید با پزشک مربوطه مشورت کرد.
اگر دچار بیماری هستید برای استفاده از راه‌های درمانی بالا، حتما با پزشک مشورت کنید و هرگز درمان خودسرانه انجام ندهید زیرا استفاده از برخی روش‌ها بایکدیگر تداخل داشته و عوارض جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.
