بیماری پارکینسون چیست و چه علائمی دارد؟
بیماری پارکینسون Parkinson یکی دیگر از اختلالات مغزی است که در آن سلول‌های مغز آسیب میبیند. این آسیب باعث مردن سلول‌های عصبی مغز در ناحیه‌ای به نام توده سیاه میشود. توده سیاه یا substantia nigra بخشی از میان‌مغز بوده و در تنظیم و کنترل حرکات نقش دارد. به همین دلیل در افرادی که دچار بیماری پارکینسون هستند حرکات غیر طبیعی و لرزش در کل بدن بیشتر دیده میشود. روش‌های درمانی که در ادامه به آن میپردازیم میتواند تا حدی به کم شدن علائم کمک کند اما هیچ راهی برای کاهش سرعت پیشرفت این بیماری در حال حاضر وجود ندارد.
چرا به اختلال عصبی دچار می‌شوید؟
علت دقیق بیماری پارکینسون Parkinson هنوز ناشناخته است. هر دو عامل ژنتیک و محیط ممکن است بر روی آن تأثیر داشته باشد. برخی از دانشمندان معتقداند عوامل بیرونی مثل برخی از گونه‌های ویروسی بر پارکینسون اثر میگذارد و باعث تحریک هر چه بیشتر آن میشود. پایین بودن سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین با بیماری پارکینسون ارتباط دارد.
در سلول‌های عصبی افرادی که دچار پارکینسون هستند، پروتئین‌هایی غیر طبیعی به نام جسم لویی دیده میشود که به مرور زمان زوال عقل را به دنبال دارد. دانشمندان نمیدانند در صورت وجود جسم لویی در مغز چه نقشی را در پیشرفت پارکینسون بازی می‌کند.
در حالی که هنوز علت مشخصی برای این بیماری پیدا نشده است، تحقیقات گروه‌هایی از افراد را که مستعد مبتلا شدن به این بیماری هستند را شناسایی کرده است.
- جنسیت:
- مردان یک و نیم برابر بیشتر نسبت به زنان دچار پارکینسون می‌شوند.
- نژاد:
- سفید پوستان بیشتر از آمریکایی‌‌های آفریقایی دچار پارکینسون می‌شوند.
- سن:
- بیماری پارکینسون معمولا در بین سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی اتفاق میفتد و در ۵تا۱۰ درصد افراد، زیر سن ۴۰ سالگی دیده میشود.
- سابقه خانوادگی:
- افرادی که اعضای نزدیک خانواده آن‌ها مثل پدر و مادر دچار پارکینسون هستند بیشتر باید مراقب باشند، زیرا احتمال مبتلا شدن آن‌ها به این بیماری اختلال عصبی زیاد میشود.
- برخی از سموم:
- قرار گرفتن در معرض برخی از سموم خطر ابتلا به بیماری پارکینسون یا اختلال عصبی را افزایش میدهد.
- آسیب به سر:
- برخی از آسیب‌ها و ضربه‌هایی که به سر وارد میشود مثل تصادف‌های شدید میتواند از عوامل بروز پارکینسون باشد.
بیماری پارکینسون در سنین بالا بیشتر بروز می‌کند
مراحل بیماری پارکینسون:
پارکینسون Parkinson یکی از بیماری‌هایی است که با گذر زمان پیشرفت کرده و رو به بدتر شدن می‌رود. بسیاری از پزشکان و متخصصان علائم را به مراحل مختلف تقسیم میکنند تا بیماران متوجه شوند در کدام مرحله از بیماری قرار دارند. این مراحل به ترتیب در زیر نمایش داده شده اند.
مرحله اول:
مرحله اول پارکینسون بسیار خفیف است و عموما علائمی را نشان نمی‌دهد. در ابتدای بیماری، این اختلال عصبی در امور روزمره شما اختلال ایجاد نمی‌کند و اگر علائمی داشته باشید در یک طرف بدن شما خود را نشان میدهد.
مرحله دوم:
ورود از مرحله یک به دو ممکن است چند ماه و حتی در بعضی بیماران چند سال هم زمان ببرد. افراد با شرایط مختلف حالت‌های متفاوتی را تجربه میکنند. در این مرحله ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- گرفتگی عضلات
- رعشه
- تغییر در حالات صورت
- لرزش دائمی
گرفتگی عضلات فعالیت‌های روزمره شما را پیچیده کرده و گاهی با دشواری‌های زیادی رو به رو می‌شوید. اما با توجه به این گرفتگی امکان از بین رفتن تعادل در شما خیلی کم است. علائم ممکن است در هر دو طرف بدن خود را نشان دهد، تغییر در حالت ایستادن، راه رفتن و حالت‌های صورت قابل توجه است.
بیماری پارکینسون باعث ضعف عضلانی میشود
مرحله سوم:
در این مرحله علاسم تقریبا به سطح بالایی رسیده‌اند و کم‌کم بیشتر از گذشته حس می‌شوند. علائمی جدید نشان داده نمی‌شود اما علائم گذشته بیشتر خود را نشان می‌دهند و زندگی روزمره را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهند.
حرکات شما به شدت کند شده و فعالیت‌ها با سرعت کمی صورت میپذیرد. حفظ تعادل سخت شده و امکان افتادن بر روی زمین و سستی پاها بیشتر میشود. در مرحله سوم پارکینسون با وجود اینکه علائم پیشرفت کرده‌اند اما شخص هنوز میتواند استقلال خود را حفظ کند و فعالیت‌های خود را کامل و بدون کم دیگران انجا دهد.
مرحله چهارم:
زمانی که بیماری از مرحله ۳ به ۴ وارد میشود تغییرات زیادی را به همراه دارد. در این مرحله معمولا ایستادن بدون وسیله کمکی غیر ممکن است و افراد برای حفظ تعادل نیاز به کمک دیگران دارند. واکنش به محرک‌های محیطی در ای مرحله به شدت کند شده و زندگی کردن به تنهایی میتواند برای شخص بیمار خطرناک باشد.
مرحله پنجم:
این مرحله پیشرفته‌ترین حالت بیماری پارکینسون است و شدت یافتن علائم مراقبت‌های ۲۴ ساعته را برای این افراد ضروری می‌کند. ایستادن به شدت مشکل خواهد بود و بیمار برای جا‌به‌جایی نیاز به صندلی چرخدار دارد. افرادی که بیماری در آن‌ها تا این حد پیشرفت می‌کند دچار سایر علائم مثل هذیان گفتن، سردرگمی و توهم می‌شوند.
اثرات بیماری پارکینسون Parkinson :
این اختلال عصبی اغلب مشکلاتی ایجاد می‌کند که به مرور و با رعایت بعضی نکات به سادگی قابل درمان هستند:
- مشکلات فکری: افرادی که به بیماری پارکینسون دچار می‌شوند با پیشرفت بیماری ممکن است مشکلاتی در شناخت سایر افراد داشته باشند و یا دچار آلزایمر و فراموشی شوند.
- افسردگی و تغییرات عواطف: در مراحل ابتدایی این اختلال عصبی ممکن است افراد دچار افسردگی و گوشه گیری شوند. رسیدگی و درمان افسردگی در این مرحله به کنترل سایر علائم و چالش‌های پارکینسون کمک می‌کند. همچنین ممکن است افراد مبتلا به پارکینسون دچار ترس، اضطراب، استرس، نگرانی و یا از بین رفتن انگیزه شوند که با تجویز داروهایی میتوان از اختلالات را کنترل کرد.
- مشکل در غذا خوردن: با پیشرفت بیماری در هنگام بلع غذا مشکلاتی به وجود خواهد آمد و چون عمل جویدن و بلع به کندی انجام میشود، بزاق در دهان جمع شده و بدون اختیار در کنترل به بیرون ترشح می‌کند.
- اختلالات در خواب: اغلب افراد مبتلا به این اختلال عصبی دچار مشکلات کم‌خوابی و یا خوابیدن در طول روز هستند. این افراد در خواب شبانگاهی چندین بار بیدار می‌شوند.
- عدم توانایی در کنترل ادرار به دلیل مشکلات مثانه
- یبوست: پارکینسون بر حرکات روده افراد تأثیر میگذارد و باعث کند شدن حرکات آن میشود. این کند شدن حرکت باعث بروز یبوست شده که با برنامه‌های غذایی خاص و مصرف داروهای ملین قابل درمان است.
- برخی فعالیت‌های روزانه مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام کردن و نوشتن میتواند برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون مشکل باشد. در این مواقع متخصصین کاردرمانی تکنیک‌هایی را به شما یاد می‌دهند که زندگی روزمره آسان‌تر شود.
رژیم غذایی برای بیماری پارکینسون:
برای کسانی که بیماری پارکینسون در آن‌ها به طور قطعی تشخیص داده میشود رژيم غذایی نقش بسیار مهمی را در زندگی آن‌ها بازی می‌کند. شاید درمان و اقدامات پیشگیرانه نتواند از مبتلا شدن به بیماری جلوگیری کند اما رژیم غذایی نقش بسیار مهم و تأثیر گذاری در روند بیماری دارد.
پارکینسون Parkinson در نتیجه کاهش هورمون دوپامین در مغز است. با کمک رژیم غذایی سالم و درست میتوانیم سطح این هورمون را در خون افزایش دهیم. یک رژیم غذایی خاص که بر اساس مواد مغذی خاصی چیده شده باشد میتواند تا حد زیادی علائم را کاهش دهد و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. ایم مواد غذایی شامل موارد زیر است:
- آنتی اکسیدان‌ها:
غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان به جلوگیری از استرس و آسیب مغز کمک می‌کند. همچنین این ماده از بروز بعضی بیماری‌ها مثل سرطان پیشگیری کرده و تأثیر مثبتی بر روند بهبود این بیماری‌ها دارد. آجیل، انواع توت‌ها و بعضی سبزیجات سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند.
- امگا۳:
این چربی سالم در ماهی سالمون، صدف و تخم کتان به مقدار قابل توجهی یافت میشود. با اضافه کردن این مواد غذایی مغذی میتوانید مصرف چربی‌های اشباع شده را کاهش دهید. چربی‌های اشباع شده خطر ابتلا به پارکینسون و بسیاری از بیماری‌های دیگر مثل بیماری قلبی-عروقی را افزایش میدهد.
فیزوتراپی به روند بهبود بیماری پارکینسون کمک می‌کند
پیشگیری از اختلال عصبی:
برخی از تحقیقات و مطالعات نشان میدهد انجام ورزش‌های هوازی و پیاده‌روی به کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون Parkinson کمک می‌کند. قدرت، انعطاف پذیری و تعادل عضلات شما با ورزش افزایش میابد و همچنین بر بهزیستی شما مؤثر بوده و افسردگی و اضطراب را کاهش میدهد. پزشکان برای جلوگیری از این بیماری علاوه بر ورزش‌های روزانه، فیزیوتراپی را برای افراد مسن تجویز میکنند. همچنین تمریناتی از قبیل شنا، ایروبیک و آب درمانی همیشه از اصلی‌ترین توصیه‌های آن‌ها بوده‌است.
برخی از مطالعات انجام شده بر روی افراد نشان داد، کسانی که کافئین مصرف میکنند با خطر کمتری برای ابتلا به بیماری پارکینسون Parkinson رو به رو هستند. کافئین در چای و قهوه به فراوانی یافت میشود. چای سبز نیز روند ابتلا به این بیماری را کند می‌کند با توجه به گستردگی تحقیقات انجام شده هنوز اطلاعات دقیق و موثقی مبنی بر اینکه کافئین چگونه بر کاهش این اختلال عصبی تأثیر میگذارد وجود ندارد.
