واژه اوتیسم به چه معناست واز کجا آمده است؟
بیماری اوتیسم از سال ۱۹۰۰ میلادی به عنوان بیماری‌ای که تحت تأثیر عوامل و شرایط روانی بود شناخته شده است. اما ریشه این کلمه مربوط به کجاست و اطلاعات مربوط به بیماری اتیسم چگونه تغییر کرده است؟ اوتیسم به معنی “خود” است و ریشه آن یونانی است. در این بیماری فرد روابط اجتماعی خود را با دیگران از دست می‌دهد و دچار درخودمانگی یا انزوا می‌شود.
یک روانپزشک سوئیسی به نام اوجن بلولر از اولین اشخاصی بود که این اسم را بر گروهی از افراد که به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا بودند گذاشت. در سال ۱۹۴۰ در ایالت متحده امریکا برای توصیف وضعیت برخی کودکان که از لحاظ روانی و اجتماعی دچار مشکل بودند توسط یکی از روانشناسان آمریکایی مورد استفاده قرار گرفت.
یکی از نشانه‌های بیماری اوتیسم فاصله گرفتن از روابط اجتماعی است.
اوتیسم چیست؟
همانطور که گفته شود اتیسم یک مشکل و وضعیت حاد ارتباطی بین افراد و اجتماع است. بیماری درخودماندگی طیف وسیعی از مهارت‌ها را درگیر میکند و میتواند از یک مشکل جزئی تا جایی که فرد نتواند خود را کنترل کند را به همراه داشته باشد.
افراد مبتلا به اتیسم در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند و از درک و فهمیدن آنچه دیگران فکر و احساس می‌کنند ناتوان هستند به همین دلیل برای برقراری ارتباط با دیگران از حرکات دست و پا و حتی حرکات صورت و لمس کردن کمک می‌گیرند.
کسانی که به بیماری اوتیسم مبتلا هستند در یادگیری مشکلات زیادی دارند و مهارت‌های آن به صورت موازی با هم رشد نمی‌کند. به عنوان مثال این افراد در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند اما در ریاضیات، موسیقی و هنر میتوانند نابغه باشند.
علائم و نشانه‌های اوتیسم:
علائم و نشانه‌های بیماری درخودماندگی معمولا قبل از ۳ سالگی در کودکان بروز میکند. گاهی این علائم در بدو تولد هم ممکن است دیده شود.
رایج‌ترین این علائم عبارت‌اند از:
- ناتوانی برقراری ارتباط چشمی
- محدود بودن علاقه مندی‌ها یا علاقه بسیار شدید به موضوعی خاص
- تکرار کردن بعضی از موارد مثل تکرار کلمات یا مدام به عقب و جلو حرکت کردن
- حساسیت بالا به بعضی صداها، بوها و سایر حواس پنجگانه که برای سایر افراد عادی به نظر می‌رسد.
- نگاه نکردن و گوش ندادن به سایر افراد
- توجه نکردن به اشیاء پیرامون
- به نوازش و در آغوش کشیده شده تمایلی ندارند.
- در درک حالات صورت، گفتار، و صداهایی که میشنوند مشل دارند.
- با تغییرات کوچک و معمولی روزمره مشکل دارند.
بعضی از کودکان مبتلا به بیماری اتیسم ممکن است دچار تشنج شوند و در بعضی از موارد ممکن است تا بزرگسالی این علائم ظاهر نشود.
علل بروز بیماری اوتیسم چیست؟
تا به امروز دلیل شناخته شده‌ای برای بیماری اتیسم یا درخودماندگی دیده نشده است. اما بعضی فاکتورها وجود دارد که جزء عوامل خطرناک به شمار می‌آیند:
- داشتن سابقه خانوادگی با بیماری اوتیسم
- جهش ژنتیکی
- جهش ژنی در کروموزوم x
- متولد شدن از والدین با سن زیاد
- کم بودن وزن در هنگام تولد
- عدم تعادل متابولیک
- قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سموم محیطی
- سابقه عفونت‌های ویروسی
- قرار گرفتن جنین در معرض داروهایی مثل والپروئیک اسید
بر اساس اعلام موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی(MIMDS) دو عامل ژنتیک و محیط میتوانند باعث بروز بیماری اتیسم یا درخودمانگی شوند.
راه‌های درمان اوتیسم چیست؟
بر اساس مطالعات هیچ روش درمانی خاصی برای بیماری درخودماندگی وجود ندارد. اما با ملاحظات درمانی میتوان به افرادی که به اتیسم مبتلا شده‌اند در بهبود احساس یا کاهش علائم کمک کرد.
بعضی از روش‌های درمانی:
فیزیوتراپی به بهبود روند بیماری اوتیسم کمک میکند.
- رفتار درمانی
- بازی درمانی برای کودکان
- کار درمانی
- فیزیوتراپی
- گفتار درمانی
درمان‌های جایگزین نیز برای مدیریت اوتیسم وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- ویتامین‌های با دوز بالا
- اکسیژن درمانی با فشار بالا
- استفاده از هورمون ملاتونین برای رفع مشکلات خواب
تحقیقات برای راه‌های درمانی هنوز ادامه دارد ولی بعضی از راه‌های درمانی ممکن است خطرناک باشند. به همین دلیل قبل از پیاده سازی هر یک از این روش‌ها هزینه‌ها و تحقیق‌های لازم را در نظر بگیرید.
آیا رژيم غذایی بر بیماری درخودمانگی یا اتیسم تأثیر دارد؟
هنوز رژیم غذایی خاصی برای افرادی که دچار این بیماری هستند طراحی نشده است. با این حال محققین اصول تغذیه به دنبال تغییراتی در رژیم غذایی این افراد هستند تا بتوانند مسائل رفتاری در این قشر از جامعه ر به حداقل برسانند و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود بخشند.
مهم‌ترین نکته در رژیم غذایی این افراد اجتناب از مصرف مواد افزودنی مصنوعی است. افزودنی‌هایی مثل مواد نگهدارنده، رنگ‌ها، شیرین کننده‌ها از عوامل مشثر هستند. در رژیم غذایی آن‌ها میتوان مواد غذایی زیر را جای داد که میتواند در روند بهبودی مؤثر باشد:
- میوه و سبزیجات تازه
- ماهی
- چربی‌های اشباع نشده
- نوشیدن آب زیاد
برخی از افراد متخصص در حوزه شناخت بیماری‌های عصبی و اوتیسم رژيم‌های بدون گلوتن را توصیه می‌کنند. پروتئین گلوتن در گندم، جو و سایر غلات یافت می‌شود.
زنان باردار با خوردن غذاهایی ارگانیک و دارای رنگدانه‌های فراوان که مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان هم دارند، میتوانند خطر به دنیا آوردن فرزندانی با بیماری اتیسم یا درخودماندگی را کاهش دهند. مصرف روزانه ۸۰ گرم پروتئین از منابع گوشت سفید مثل بوقلمون و مرغ، و همچنین مغزیجات به آن‌ها توصیه می‌شود. همچنین متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند خوردن غذاهای سفید مثل نان شکر را از سبد غذایی خود حذف کنید. وزرات بهداشت، درمان و خدمات انسانی مصرف بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم فولیک اسید را برای مادران مجاز اعلام کرده است. بعضی از ویتامین‌ها مثل ویتامین D بر رشد عصبی جنین تأثیر بسزایی دارد. همچنین بهتر است مادران باردار روزانه ۸ لیوان آب و امگا۳ مصرف کنند و از خوردن ماهی‌هایی که مقدار زیادی جیوه دارند خودداری کنند. برای دریافت امگا۳ میتوان از روغن‌های گیاهی مثل روغن کلزا فرابکر و یا روغن کتان فرابکر استفاده کرد. افزایش اضافه وزن بین 11 تا 15 کیلوگرم برای زنان باردار در این مدت طبیعی است.
یکی از بزرگترین مشکلات کودکان مبتلا به بیماری درخودماندگی بیماری‌های گوارشی است. حدود ۳۰ درصد از این کودکان مواد غیر غذایی مانند خاک یا کاغذ میخورند. در برخی از رژيم‌های غذایی برای این افراد از ویتامینB6 و منیزیم استفاده می‌شود.
بیماری اتیسم چگونه بر کودکان تأثیر می‌گذارد؟
کودکانی که بیماری اتیسم مبتلا می‌شوند، روند رشد ثابتی مثل سایر همسالان خود ندارند و ممکن است مهارت‌های اجتماعی و حتی گفتاری خود را از دست بدهند.
برای مثال یک کودک دو ساله بدون بیماری اتیسم برای انجام بازی‌های ساده شوق خاصی از خود نشان می‌دهد یا یک کودک ۴ساله از بازی و تعامل با دیگران برای بازی لذت می‌برد اما یک کودک مبتلا به اوتیسم در تعامل با سایر همسالان خود مشکل خواهد داشت.
بعضی از کودکان مبتلا به اوتیسم دچار رفتارهای تکراری آزار دهنده می‌شوند؛ مثلا با خوابیدن مشکل دارند. این کودکان باید حتما در محیط‌های اختصاصی تعلیم ببینند و معلم‌هایی که طرز رفتار با آن‌ها را می‌دانند با این کودکان به صورت اختصاصی کار کنند.
بعد از تولد نوزاد و گذشت چند ماه، آن‌ها نسبت به عوامل محرک محیطی از خود واکنش‌هایی نشان می‌دهند و با محیط به تعامل میپردازند. بنابراین زمانی که در سنین خاصی علائم مربوطه را نشان نمی‌دهند مشکلی برای آن‌ها وجود دارد. در سال اول اگر کودک نشانه‌های زیر را از خود نشان داد احتمالا دچار بیماری اوتیسم شده است:
- واکنش ندادن به صدای مادر
- واکنش ندادن به شنیدن صدای خودش
- نگاه نکردن به چشم دیگران
- لبخند نميزنند و به نشانه‌های اجتماعی پاسخ نمی‌دهند.
کودک مبتلا به اوتیسم
رایج‌ترین نشانه‌های بیماری اتیسم در نوجوانان چیست؟
همه علائم بین افرادی که به اوتیسم مبتلا هستند یکسان نیست. اما تفاوت چندانی هم بین نوجوانان و کودکان مبتلا به اوتیسم وجود ندارد. برخی نشانه‌های بین نوجوانان در بیماری اتیسم به شرح زیر است:
- در هنگام برقراری رابطه‌های اجتماعی با سایر افراد دچار مشکل هستند.
- رفتارهای تکراری مثل دست زدن
چگونه از این بیماری جلوگیری کنیم؟
پزشکان و متخصصان این حوزه هنوز نمی‌دانند دقیقا چه عاملی باعث ایجاد درخودماندگی در کودکان می‌شود ولی معتقداند که مشکلات ژنتیکی بیشترین نقش را بروز این بیماری بین این افراد دارد.
در برخی موارد وزشکان باور دارند که اگر مادران در هنگام بارداری با مواد شیمیایی ارتباط داشته باشند ممکن است کودکان با نقص‌های مادرزادی متولد شوند. نکته بسیار مهم اینجاست که بیماری اتیسم در هنگام بارداری قابل تشخیص نیست. اما میتوان با تغییر سبک زندگی شانس متولد شدن فرزندان سالم را افزایش داد.
-
سالم زندگی کنید:
به طور مرتب وضعیت جسمانی و روانی خود را بررسی کنید، از وعده‌های غذایی متعادل استفاده کنید و ورزش را حتما در برنامه خود جای دهید. در دوران بارداری مراقبت‌های خاص مربوطه را به خوبی انجام دهید و تمام مکمل‌ها و ویتامین‌های توصیه شده را مصرف کنید.
- در دوران بارداری دارو مصرف نکنید:
قبل از مصرف هر گونه دارو مخصوصا داروهای اعصاب با پزشک خود مشورت کنید. داروهای که کنترل کننده تشنج و یا افسردگی هستند میتوانند تأثیر زیادی بر کودکان بگذارند.
-
از مصرف الکل خودداری کنید:
در دوران بارداری به هیچ وجه الکل و یا سایر مشروبات الکلی را مصرف نکنید.
-
واکسینه شوید:
قبل از بارداری حتما واکسن سرخجه را دریافت کنید. ای واکسن میتواند از ابتلا به اتیسم ناشی از سرخجه خودداری کند.
زندگی با اوتیسم:
افرادی که به درخودماندگی مبتلا و توانایی و عملکرد بهتری نسبت به بقیه دارند میتوانند در دانشگاه شرکت کنند و حتی در یک زمینه شغلی فعالیت داشته باشند. ۴۰درصد این افراد عضو گروه‌های حمایت از افراد اوتیسمی هستند که میتواند به آن‌ها در رشد و ورود به جامعه کمک کنند.
