بیماری های خود ایمنی چیست و چگونه اعصاب را تخریب می‌کند؟

اختلالات خود ایمنی چیست؟

اختلالات سیستم ایمنی به­ طور طبیعی باعث کاهش فعالیت و یا فعالیت بیش ­از حد در سیستم ایمنی می­شود. درصورت فعالیت بیش ­از حد سیستم ایمنی، بدن به بافت­‌های خودی حمله و به آن‌ها آسیب می­زند(بیماری خودایمنی). بیماری­‌های خود ایمنی توانایی بدن را برای حمله به مهاجمان کم می­کند و باعث آسیب­ پذیری در برابر عفونت‌­ها می­شود.

در پاسخ به حملات ناشناخته، سیستم ایمنی ممکن ­است شروع به تولید پادتن­هایی بکند که به­جای مبارزه با عفونت‌ها، به بافت­های خودی بدن حمله کند. درمان برای بیماری خودایمنی عموماً روی کاهش فعالیت­های خودایمنی تمرکز می­کند. مثال­های بیماری خودایمنی شامل:

• آرتریت روماتوئید: سیستم خود ایمنی پادتن­‌هایی می‌سازد که به پوشش مفاصل متصل می‌شود. سلول­‌های سیستم خود ایمنی بعد از آن به مفاصل حمله می­کنند و باعث التهاب، تورم و درد می­شود. درصورت عدم درمان، آرتریت روماتوئید باعث آسیب دائمی مفاصل می­شود. درمان­‌های که برای آرتریت روماتوئید وجود دارد می­تواند شامل داروهای خوراکی و قابل تزریق باشد که فعالیت بیش از حد آن و اختلالات سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند.
• لوپوس اریتماتوری سیستمیک (لوپوس:  سیستم ایمنی بدن افرادی که به لوپوس مبتلا هستند، پادتن­های خودایمنی ایجاد می­کنند که می­توانند به بافت­ها در سرتاسر بدن حمله کنند. مفاصل، ریه­ها، سلول­های خون، اعصاب و کلیه­ها معمولاً در لوپوس تحت تأثیر قرار می­گیرند. درمان معمولاً نیاز به پردنیزول خوراکی دارد، این دارو استروئیدی است که عملکرد سیستم خودایمنی را کاهش می‌دهد.
• بیماری التهاب روده(IBD): سیستم ایمنی به پوشش روده حمله می­کند و باعث اسهال، خونریزی رکتال(مقعد)، حرکات سریع روده، درد شکمی، تب و کاهش وزن می­شود. کولیت زخمی و بیماری کرون دو نمونه اصلی از IBD می­باشند. داروهای خوراکی و تزریقی سرکوب­ کننده سیستم ایمنی می­توانند IBD را درمان کنند.
• اسکلروز چندگانه(MS): سیستم ایمنی به سلول­های عصبی حمله کرده و باعث علائمی می­شود که این علائم می­تواند شامل درد، خونریزی، ضعف و هماهنگی ضعیف بین اعضای بدن و اسپاسم عضلات باشد. داروهای مختلفی که سرکوب­کننده­ی سیستم ایمنی هستند، می­تواند برای درمان اسکلروزیس مورد استفاده قرار گیرند.
• دیابت قندی نوع اول: پادتن ­های سیستم ایمنی، به سلول­‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده حمله می­کنند و آن­ها را از بین می­برند. در بزرگسالی، افراد با دیابت نوع اول نیاز به تزریق انسولین برای زنده­ ماندن دارند.
• سندروم گیلن باره: سیستم ایمنی به اعصاب کنترل­کننده عضلات در پاها، گاهی در بازوها و قسمت بالایی بدن حمله می­کنند در نتیجه ضعف تشدید می‌شود. تصفیه خون با یک روند به­نام پلاسمافرس درمان اصلی برای سندروم گیلن باره می­باشد.
• پلی نوروپاتی التهابی مزمن: مشابه با گلین باره، سیستم ایمنی همچنین به اعصاب ریشه‌ای و محیطی حمله می­کند، اما علائم بسیار طولانی‌­تر است. اگر درمان برای بیماران مبتلا به این اختلال به سرعت انجام نشود، توانایی حرکت خود را از دست داده و تقریبا ۳۰ درصد این افراد مجبور به استفاده از صندلی چرخدار می‌شوند. درمان برای این بیماری و سنندروم گیلن باره اساساً مانند هم می­باشند.
• پسوریازیس: در پسوریازیس،سلول‌های بیش فعال سیستم ایمنی که سلول­های T خوانده می‌شوند در پوست جمع می­شوند. فعالیت سیستم ایمنی، سلول­های پوست را تحریک می­کنند تا با سرعت زیادی تکثیر شوند سپس سلول‌های تکثیر شده ، به صورت پوسته‌های نقره­ای و پولکی شکل بر روی پوست دیده می‌شود.
• بیماری گریوز: سیستم ایمنی بدن پادتن­هایی تولید می­کند که غده تیروئید را تحریک کرده و مقدار اضافی هورمون تیروئید در خون آزاد می‌کند(پرکاری تروئید). علائم بیماری گریوز می­تواند شامل شکاف چشم، همچنین کاهش وزن، عصبی­بودن، زودرنجی، ضربان قلب بالا، ضعف و موهای شکننده باشد. تخریب و حذف غده تیروئید با استفاده از جراحی و داروها معمولاً برای درمان بیماری گریوز نیاز است.
• تیروئیدیت هاشموتو: پادتن­های تولیدشده توسط سیستم ایمنی به غده­ی تیروئید حمله می­کنند، و به­آرامی سلول‌هایی که هورمون تیروئید را تولید می­کنند از بین می­برند. سطح پایین هورمون تیروئید(کم ­کاری تیروئید) معمولاً درطی سال­ها ایجاد می­شود. علائم این بیماری شامل: خستگی، یبوست، افزایش وزن، افسردگی، پوست خشک و حساسیت به سرما می­باشد. مصرف روزانه­ قرص‌های تولید کننده هورمون مصنوعی تیروئید باعث بازگرداندن کارکردهای طبیعی بدن می­شود.
• میاستنی گراویس: پادتن­ها به اعصاب می­چسبند و قدرت اعصاب بدن را برای تحریک عضلات کم می‌کنند. ضعف که با فعالیت بدتر می­شوند، یکی از علائم میاستنی گراویس می­باشد. متینون(پیریدوستیگمین) داروی اصلی مورد استفاده برای درمان میاستنی گراویس می­باشد.
• واسکولیت: سیستم ایمنی بدن در این گروه از بیماری­های خودایمنی به رگ­های خونی حمله میکند و باعث تخریب آن­ها می­شود. واسکولیت ‌می‌تواند روی هر ارگانی اثر بگذارد. بنابراین علائم بسیار متفاوت است و می­تواند تقریباً در همه ­جای بدن رخ بدهد. راه درمان کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن است، که معمولاً با پردنیزون یا کورتیکواستروئیدهای دیگر انجام می‌شود.

یکی از نشانه‌های بیماری خود ایمنی

علائم بیماری خود ایمنی

علائم اولیه بسیاری از بیماری­های خودایمنی بسیار شبیه به­ هم هستند مانند:

• خستگی
• درد عضلانی
• تورم و سرخی
• تب درجه پایین
• مشکل تمرکز
• بی حسی و مرور شدن دست و پاها
• ریزش مو
• بثورات پوست

بیماری‌­های فردی همچنین ممکن است علائم خاص خودرا داشته باشند. برای مثال دیابت نوع 1 باعث تشنگی شدید، کاهش وزن و خستگی و  بیماری‌های روده باعث دردشکم، نفخ و اسهال می­شود.

با بیماری خودایمنی شامل پسوریازیس یا آرتریت روماتوئید علائم ممکن است در دوره‌ای با هم پیدا شده و با هم از بین بروند. مرحله‌ای که علائم شروع به نشان دادن خود می‌کنند شروع بیماری است و وقتی­که علائم ازبین می­روند، بهبودی خوانده می­شود.

نکته مهم: علائمی مانند خستگی، عضلات دردناک، تورم و سرخی می­تواند نشانه­ یک بیماری خودایمنی باشد. علائم می­توانند در طول زمان خود را نشان دهند و سپس از بین روند.

چه کسی به بیماری خود ایمنی مبتلا می‌­شود؟

بیماری خود ایمنی زنان را بیشتر درگیر می‌کند

بیماری خود ایمنی می‌­تواند روی هرکسی تاثیر بگذارد. درعین حال افراد خاصی در خطر بزرگ­تری هستند شامل:

• زنان در سنین بارداری: زنان بیشتر از مردان دچار اختلالات سیستم ایمنی می‌شوند مخصوصا زمانی که در دوران بارداری باشند.
• افراد با سابقه­ خانوادگی: بعضی از بیماری­‌های خودایمنی به صورت وراژتی منتقل­ می­شود مانند لوپوس و بیماری اسکلروزیس. همچنین انواع مختلف  بیماری خودایمنی اعضای مختلف یک خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است هر یک از اعضا به نوع خاصی از بیماری خود ایمنی دچار شوند. وراثت ژن­ها یا فاکتورهای دیگر ممکن است باعث شروع بیماری شود.
• افرادی که در نزدیکی عوامل خاص در محیط می­باشند: عوامل خاص یا در معرض برخی از عوامل محیطی قرار گرفتن ممکن است باعث بیماری خود ایمنی یا باعث بدتر شدن آن شود. نور آفتاب، مواد شیمیایی که با نام حلال­ها شناخته می‌شوند، عفونت ­های باکتریایی و ویروس‌ها مرتبط با بسیاری از بیماری­های خود ایمنی می­‌باشند.
• افراد از پیشینه نژادی و قومی: بعضی از اختلالات سیستم ایمنی بسیار معمول هستند و یا گروه خاصی از مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برای مثال دیابت نوع اول در افراد سفیدپوست بیشتر دیده می­‌شود و لوپوس بیشتر در مردم آفریقایی_آمریکایی و اسپانیایی رخ می‌دهد.

چگونه می­­توانم پی ببرم که آیا من مبتلا به بیماری خودایمنی هستم؟

تشخیص ممکن است یک روند طولانی و استرس­آور باشد. اگرچه هر بیماری خودایمنی منحصربه فرد است، بیشتر آن­ها در بعضی از علائم مشترک هستند و بیشتر علائم اختلالات سیستم ایمنی با بعضی از انواع مشکلات سلامتی مشابه می­باشند و  این امر کار را برای پزشکان مشکل می‌کند­که آیا شما واقعاً مبتلا به بیماری خودایمن هستید، یا علائمی مشابه به سایر بیماری‌ها را دارید. اگر شما علائمی دارید که موجب ناراحتی شما می­‌شود مهم است که به­ دلیل آن پی­ ببرید. اگر دلیلی برای علائم و ناراحتی‌های خود پیدا نکردید حتما موارد زیر را بررسی کنید:

• به­ طور کامل تاریخچه­ سلامتی خانواده خود و دو یا سه نسل قبل از خود را یادداشت کنید و با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
• هرگونه علائمی که دارید را ثبت کنید حتی اگر به­نظر می­رسد آن­ها غیرمرتبط هستند و با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
• به یک متخصصی که تجربه رویارویی با مهم­ترین علامت شما را دارد، مراجعه کنید. برای مثال اگر شما علائم بیماری التهابی روده را دارید با یک متخصص گوارش مراجعه کنید و از دکتر معمولی خودتان، دوستان و بقیه برای پیدا کردن راه حل مناسب سوال کنید.
• گزینه دوم و سوم و چهارم اگر نیاز بود تهیه کنید. اگر پزشک علائم شمارا جدی نمی­گیرد و یا اینکه این علائم را از استرس و توجه بیش از حد شما میداند، میتوانید به یک پزشک دیگر مراجعه کنید.

چه ­راهکارهایی می­توانم انجام دهم که احساس بهتری داشته باشد؟

اگر شما با بیماری خودایمنی زندگی می­کنید. چیزهایی وجود دارد که شما ­می­توانید با انجام دادن هر روزه آن­ها احساس بهتری داشته باشید.

• سالم غذا بخورید ، وعده غذایی متعادل داشته باشید: مطمئن شوید که برنامه غذایی شما شامل میوه­‌ها و سیزیجات، غلات کامل، محصولات لبنی کم‌چربی و منابع پروتئینی است. چربی­‌های اشباع­ شده، چربی ترانس، کلسترول، نمک، شکر اضافی را محدود کنید. اگر شما از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنید، مواد مغذی موردنیازتان در غذا را دریافت خواهیدکرد.

فعالیت های فیزیکی بر روند بهبود بیماری خود ایمنی تأثیر می‌گذارد

• فعالیت فیزیکی معمولی انجام دهید اما مراقب باشید زیاده­ روی نکنید: با پزشک خود در رابطه بااینکه چه نوع فعالیت فیزیکی را می­توانید انجام دهید، صحبت کنید. یک برنامه­ تدریجی و ملایم معمولاً برای کسانی که دردهای ماندگار عضلات و مفاصل دارند، به­ خوبی عمل می­کند. بعضی از انواع تمرینات یوگا و تایچی ممکن است کمک­ کننده باشد.
• به اندازه کافی استراحت کنید: به بافت‌ها و عضلات بدن خود استراحت دهید تا در زمان استراحت به ترمیم بافت‌های تخریب شده بپردازد. خوابیدن یک راه عالی می­باشد که می­توانید به بدن و مغزتان کمک کنید. اگر خواب کافی نداشته ­باشید، سطح استرس شما بالا رفته و علائم نیز ممکن است بدتر شود. شما همچنین نمی­توانید با بیماری بجنگید تازمانی که به ­اندازه­ کافی نخوابیده ­باشید. اگر استراحت کافی داشته­ باشید می­‌توانید از عهده مشکلات خود بهتر بربیایید. و خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهید. بیشتر افراد نیاز به حداقل 7تا9 ساعت خواب در هر روز دارند تا احساس کنند به اندازه کافی استراحت کرده‌­اند.
• استرس را کاهش دهید: استرس و تشویش می­تواند باعث بروز سریع بعضی علائم اختلالات سیستم ایمنی شود. بنابراین پیدا کردن راه حل‌هایی برای آسان­کردن زندگی و مقابله با عوامل استرس­زا، روزانه کمک خواهد کرد تا شما بهترین خودتان را احساس کنید. مدیتیشن، خودهیپنوتیزم و تصویرسازی هدایت ­شده(که حس خوب می­دهند)، تکنیک­های ساده­ی آرامش هستند که ممکن ­است به شما در کاهش استرس، کم­کردن دردتان و سایر علائمی که در زندگی همراه شماست کمک کند. اگر برای انجام این کارها اطلاعات کافی ندارید میتوانید از کتاب‌های خودآموز و یا مربیان باشگاهی کمک بگیرید. پیوستن به یک گروه پشتیبانی یا صحبت­کردن با یک مشاور نیز می­تواند به شما در مدیریت استرس و مقابله با بیماریتان کمک کند.

شما قدرت کم­ کردن دردتان را دارید! از تصویرسازی برای 15 دقیقه استفاده کنید و این عمل را 2تا 3 بار در روز انجام دهید.

1. موزیک موردعلاقه آرامش بخشتان را بگذارید.
2. روی صندلی یا مبل مورد علاقتان دراز بکشید یا اگر سرکار هستید روی صندلیتان بنشینید و آرام باشید.
3. چشم­هایتان را ببندید.
4. درد و ناراحتیتان را تصور کنید.
5. چیزی را تصور کنید که دردتان را تسکین می‌دهد و تماشا کنید که دردتان از بین می‌رود.