زمانی که هوا آلوده باشد، حتی افرادی که از لحاظ تنفسی سالم هستند تأثیر آلودگی هوا بر سلامت خود را حس میکنند.علائمی مثل سوزش دستگاه و مجاری تنفسی، تنگی نفس و فشار روی قفسه سینه در هنگام ورزش و یا حتی فعالیت‌های عادی بیرون از منزل، از نشانه‌های تأثیر آلودگی هوا بر سلامت است. میزان خطری که سلامت شما را به خاطر هوای کثیف تهدید میکند تا حد زیادی به سلامت فعلی بدن شما، میزان غلظت آلاینده‌ها، و مدت زمان فعالیت شما در خارج از خانه که در معرض این آلاینده‌ها قرار می‌گیرید بستگی دارد.
عوامل کلی مؤثر بر سلامت:
بالا بودن بیش از حد سطح آلودگی هوا می‌تواند مشکلات آنی را برای شما به همراه داشته باشد:
- تشدید شدن بیماری قلبی و بیماری تنفسی
- به علت کمبود اکسیژن، بدن برای اکسیژن رسانی به بافت‌های بدن فشاری بیشتر بر قلب و شش‌ها وارد میکند.
- آسیب دیدن سلول‌های بافت تنفسی که از تأثیر آلودگی هوا بر سلامت بدن می‌باشد.
زمانی که هوا آلوده است و شما برای کارهای غیر ضروری و یا ورزش کردن از منزل خارج میشود، تأثیر آلودگی هوا بر سلامت شما دائمی خواهد بود، مثل:
- پیری و از بین رفتن ریه‌ها
- از بین رفتن ظرفیت شش ها و کاهش عملکرد آن
- پیشرفت بیماری‌هایی مثل آسم، برونشیت، آمفیزم و در نهایت سرطان ریه
- کوتاه شدن طول عمر
تأثیر آلودگی هوا بر سلامت بدن و بروز بیماری‌های تنفسی
تأثیر آلودگی هوا بر سلامت چه کسانی بیشتر از بقیه دیده میشود:
- افراد با بیماری‌های قلبی، مشکلات عروق کرونری و یا نارسایی‌های قلبی
- افرادی که دچار بیماری‌های مزمن ریوی هستند مثل آسم و یا انسداد نایژک‌های ریه
- زنان باردار
- افرادی که در محیط‌های باز کار میکنند.
- افراد مسن که ناراحتی‌های تنفسی دارند و یا حتی سالم هم هستند.
- کودکان زیر ۱۴ سال
- ورزش‌کارانی که در خارج از خانه، تمرین‌های سنگین ورزشی میکنند.
افرادی که در گروه‌های که گفته شد قرار دارند حتی اگر میزان آلودگی پایین باشد، تأثیر آلودگی هوا بر سلامت خود را بیشتر حس میکنند.
اثر آلاینده‌های خاص بر سلامت:
ازون در سطح زمین:
زمانی که اکسید نیتروژن با سایر مواد آلی فرار ترکیب می‌شوند و پرتو‌های فرابنفش خورشید به آن می‌تابد نوعی از ازون در نزدیکی سطح زمین تشکیل میشود. وسایل نقلیه متحرک مثل ماشین‌ها، کامیون، اتوبوس تجهیزات ساختمانی و کشاورزی منبع اصلی این مواد آلی فرار و اکسید نیتروژن‌ها هستند.
این نوع ازون در حوالی بعدازظهرها و اوایل عصر به بالاترین میزان سطح خود می‌رسد. بیشترین مقدار ازون سطح زمین در ماه‌های تابستان رخ می‌دهد. ابن ماده با تأثیر بر نایژک‌ها شش‌ها مجاری تنفسی را تنگ میکند و این مسئله باعث میشود که دستگاه تنفسی برای اکسیژن رسانی هر چه بیشتر به بافت‌ها سخت‌تر فعالیت کند.
بنابراین این موضوع می‌تواند مشکلات سلامتی دیگری ایجاد کنید و بر بعضی بیماری‌ها را تشدید کند:
- افزایش سرعت پیشرفت بیماری تنفسی مانند آمفیزم، برونشیت و یا آسم
- تخریب ریه‌ها، حتی پس از بین رفتن علائمی مثل سرفه و گلودرد
- خس‌خس کردن سینه، درد در قفسه سینه، خشکی گلو، سردرد و حالت تهوع
- کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها
- افزایش خستگی بدنی
- تضعیف عملکرد ورزشکاران
مواد جامد و مایع معلق در هوا و تأثیر آلودگی هوا بر سلامت بدن:
ذرات معلق موجود در هوا شامل مواد جامد و مایعی هستند که از دوده، فلزات، نیترات‌ها، سولفات، گرد و غبار و آب هستند و بر سلامت ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. این مواد که در اثر گازهایی مانند اکسیدهای ازت و یا دود ناشی از آتش ایجاد میشود به سادگی هوای کثیف را به وجود می‌آورد.
اندازه این ریزگردها و آلاینده موجود در هوا ارتباط مستقیم با ایجاد مشکلات سلامتی و تنفسی دارد. ذراتی که بسیار کوچک هستند بیشترین آسیب را به بدن وارد میکنند، زیرا سیستم ایمنی بدن نمیتواند آنها را به دام بیندازد و در نتیجه به ریه وارد شده و از طریق جریان خون وارد سایر نقاط بدن میشود. قرار گرفتن در معرض این ذرات به قلب و ریه آسیب وارد کرده و موجب بیماری‌های قلبی میشود.
قرار گرفتن در معرض این ذرات مشکلات بسیار بزرگی برای انسان ایجاد میکند و همچنین زیست بوم را به خطر می‌اندازد:
کار در محیط باز و تأثیر آلودگی هوا بر سلامت
- افزایش علائم تنفسی، مانند تحریک راه‌های هوایی، سرفه و یا تنگی نفس
- کاهش عملکرد سیستم تنفسی
- تشدید آسم
- بروز بیماری‌های مزمن تنفسی در کودکان
- پیشرفت برونشیت مزمن یا انسداد کیسه‌های هوایی
- نامنظم شدن ریتم قلبی
- حملات قلبی
- مرگ زودرس در افرادی که به بیماری قلبی و ریوی مبتلا هستند و این بیماری‌های ریوی به سرطان ریه منجر میشود.
قرار گرفتن در معرض این آلاینده‌ها و هوای کثیف برای کوتاه مدت هم اثراتی به بار می‌آورد:
- تشدید حملات آسمی و برونشیت شدید
- حساسیت به عفونت‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.
- ایجاد حملات قلبی و آریتمی قلب
در صورتی که دچار بیماری خاصی نیستید ممکن است علائمی را داشته باشید که نتیجه تأثیر آلودگی هوا بر سلامت شماست:
- تحریک بینی و گلو، سوزش چشم
- سرفه
- تنگی قفسه سینه و کاهش حجم تنفسی
توصیه‌هایی برای مبارزه با تأثیر آلودگی هوا بر سلامت:
انجمن مبارزه با آلودگی هوا و حمایت از بیماران ریوی توصیه میکند برای حفظ سلامت محیط و تمیز ماندن هوا و همچنین مراقب از خود نکات زیر را رعایت کنند. در ادامه نکاتی برای حفظ سلامت شما و خانواده در جلوگیری از تأثیر آلودگی هوا بر سلامت بدن ذکر شده است:
۱- پیش‌بینی وضع آلودگی هوا را که هر روز توسط روزنامه‌ها، اخبارمحلی در تلویزیون و رادیو اعلام میشود بررسی کنید. همچنین تابلوهایی که در سطح شهرقرار دارد و میزان آلودگی و هوای کثیف را با تغییر رنگ نشان می‌دهند، می‌توانند نتایج درستی را به شما گزارش دهند.
ورزش بر تأثیر آلودگی هوا بر سلامت بدن مؤثر است.
۲- هنگامی که آلودگی هوا زیاد است از ورزش کردن در محیط آزاد خودداری کرده و تمرینات خود را در خانه یا باشگاه‌های سر پوشیده و با کمک ماشین‌های ورزشی انجام دهید. در کل مدت زمان بیرون ماندن خود را در زمان‌های آلودگی کمتر کنید.
۳- حتی زمانی که وضعیت هوا در حالت سبز قرار دارد، در مکان‌های نزدیک بزرگراه‌ها ورزش و تمرین نکنید. خودروهایی که در بزرگراه‌ها تردد میکنند تا محدوده ۵۰۰ متر اطراف خود آلودگی با غلظت بالا ایجاد میکنند. این هوای کثیف بر سیستم تنفسی تأثیر می‌گذارد.
۴- برای تولید انرژی‌هایی مثل برق نیاز به سوخت‌های فسیلی است که آلودگی‌های محیطی زیادی ایجاد میکنند. زمانی که در خانه هستید انرژی‌هایی مثل برق را کمتر مصرف کنید تا برای تولید آن از سوخت‌های فسیلی کمتری استفاده شود و در نهایت آلودگی کاهش یابد. با کاهش مصرف انرژی به کاهش گازهای گلخانه‌ای، بهبود کیفیت هوا، و در صرفه جویی در هزینه ها کمک کنید.
۵- برای رفت‌و‌آمد فرزندان خود به مدرسه از سرویس‌های اتوبوسی و یا همگانی استفاده کنید و خودروهای شخصی را از پارکینگ خارج نکنید. به فرزندان درست استفاده کردن از انرژی را یاد بدهیم تا در آینده به حفظ سلامت خود و خانواده کمک کنند.
۶- قدم زدن، دوچرخه سواری و استفاده از اتوبوس، مترو و تاکسی را جایگزین خودروهای شخصی کنید. به این ترتیب جلوی ورد هوای کثیف را به محیط بگیریم.
۷- چوب و زباله‌ها را نسوزانید. زباله‌ها به علت داشتن مواد پلاستیکی و سرطان‌زا پس از سوزاندن به صورت ذرات معلق درآمده و وارد جو می‌شوند و هنگام تنفس این مواد وارد ریه شده و بر سلامت بدن تأثیر می‌گذارد.
۸- برای هرس کردن چمن‌ها و یا درخت‌ها و جمع آوری برگ‌‌ها از کنار خیابان‌ها از ابزارهای دستی به جای برقی استفاده کنید. زیرا این دستگاه‌ها بنزین میسوزانند و برای آنها سیستم کنترل کننده آلودگی وجود ندارد و در نهایت هوای کثیف همراه با ذرات معلق را برای به وجود می‌آورند.
۹- اجازه ندهید در مکان‌های عمومی و سر بسته کسی سیگار بکشد و تابلوهای استعمال سیگار کشیدن ممنوع را در معرض دید عموم اضافه کنید.
رابطه بین تغذیه و تأثیر آن بر سلامت:
بر اساس تحقیقات انجام شده رابطه خاصی بین رژیم غذایی و تأثیر آلودگی هوا بر سلامت ما وجود دارد. بنابراین با ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی خود می‌توان از اثرات و آسیب‌های آلودگی هوا در امان ماند:
رژیم آنتی‌اکسیدان:چه چیزی بخوریم؟
ویتامین C:
ویتامین C یکی از منابع سرشار از آنتی‌اکسیدان است و اگر قصد دارید با آلودگی مبارزه کنید حتما ویتامین C را در رژیم غذایی جای دهید. بدن قادر به تولید و ذخیره این ویتامین حیاتی مهم نیست بنابراین باید آن را در رژیم غذایی خود جای دهیم. ویتامین C به چرخه تولید ویتامین E و همچنین تولید کلاژن کمک فراوان میکند.
مواد دارای ویتامین C: پرتقال، کیوی، کلم پیچ، کلم بروکلی و جگر سیاه
مواد غذایی چگونه به کاهش تأثیر آلودگی هوا بر سلامت نقش دارند؟
ویتامین E:
احتمال کمبود ویتامین E در بدن بسیار کم است، ولی اگر قصد دارید از ضرر تأثیر آلودگی هوا بر سلامت خود بکاهید و در بدن خود مقاومت بالا ابجاد کنید،مصرف ویتامین E ایده بسیار خوبی است. ویتامین E از جمله ویتامین‌های محلول در چربی می‌باشد، پس سعی کنید این ویتامین را از چربی‌های رژیمی مناسب که به تناسب اندام کمک میکنند، دریافت کنید. بهترین منبع ویتامین E روغن‌های طبیعی و فرابکر زیتون و کنجد است که بیشتر به عنوان سس سالاد از آنها استفاده میشود و کمتر در پخت و پز کابرد دارد چرا که بر اثر حرارت بالا خاصیت خود را از دست می‌دهند.
مواد دارای ویتامین E: روغن زیتون، تخم آفتابگردان، آووکادو، بادام و فندق
امگا۳:
مطالعات نشان می‌دهند بین اسیدهای چرب امگا۳ و کاهش التهاب و فشار حاصل از آلودگی هوا ارتباط خاصی وجود دارد. اسیدها چرب امگا۳ برای سلامتی قلب و مغز بسیار لازم و ضروری است ولی هیج‌یک از ما آن را به اندازه مورد نیاز بدن دریافت نمی‌کنیم چرا که منابع غذایی دارای امگا۳ محدود هستند. افرادی که از منابع غذایی گیاهی بیشتر استفاده میکنند دچار کمبود امگا۳ هستند و بهتر است از مکمل‌های امگا۳ بیشتر استفاده کنند.
منابع دارای امگا۳: ماهی خال دار، سالمون، ساردین، صدف خوراکی، دانه‌های کتان و …
بتا کاروتن:
بتاکاروت در میوه‌های نارنجی و سبزیجات و همچنین در برگ گیاهان به فراوانی پیدا میشود. این ماده که دارای خاصیت ضد التهابی و ضد پیری است در بدن به ویتامین Aتبدیل میشود. ویتامین A برای سلامت باروری و همچنین حفظ مقاومت و ایمنی بدن که نقش اساسی در زندگی دارد مهم است.
منابع سرشار از بتاکاروتن: هویج، فلفل سبز و زرد، کلم پیچ، اسفناج و زرد آلو
یک نوشیدنی برای روزهای آلوده:
- یک مشت از انواع توت‌ها را آماده کنید مثل توت فرنگی.
- یک قاشق تخم کتان
- چند قاشق آووکتدو خورد شده(میتوانید از آووکادو کنسروی استفاده کنید)
- یک قاشق از دانه های گیاهی پروتئین دار
- شیر بادام یا نارگیل غلیظ نشده
همه مواد را داخل مخلوط کن بریزید و خیلی سریع میل کنید. مواد بالا دارای آنتی اکسیدان فراوان هستند و هم برای مبارزه با آلودگی و هم سرطان نقش مهمی را بازی میکنند.
منبع:
